8 javnih biblioteka koje su ujedno i arhitektonska čuda

Mnogi ljudi javne biblioteke ponekad uzimaju zdravo za gotovo. Svojom ogromnom, besplatnom i dostupnom ponudom knjiga (uz časopise, filmove, i muziku s vremena na vreme) preko širokog prostora koji svakome želi dobrodošlicu, biblioteke su moćne institucije koje obogaćuju umove i šire znanje među velikim brojem ljudi.

Dok su sve biblioteke važna stecišta za podsticanje učenja, neke od njih su prava vizuelna čuda − stara nekoliko vekova – sa svojim vremešnim freskama, veličanstvenim arhitektonskim detaljima i inovativnim dizajnom koji skupa čine učenje i istraživanje još prijatnijim. U ovom tekstu, bez posebnog redosleda, prikupili smo podatke o 8 najzanimljivijih javnih biblioteka na svetu. 
 
„Nacionalna biblioteka Češke Republike“, u sklopu „Klementinuma“, u Pragu
Otvorena 1722. godine

Pozicioniran u centru Praga, „Klementinum“ je dom „Nacionalne biblioteke Češke Republike“. Njegovo sedište, unutar ogromnog građevinskog kompleksa u starom gradu, uključuje i istorijsku „Baroknu biblioteku“, dvoranu koja je dobila ime po bujnoj i zaobljenoj arhitekturi i fantastičnom dekoru, koji stoji očuvan još od otvaranja 1722. godine. Možda je najupečatljivija karakteristika niz plafonskih fresaka iz 18. veka koje je oslikao poznati češki umetnik Jan Hibel, prikazujući vidove umetnosti i nauke, sa nizom masivnih globusa poređanim duž sredine dvorane. Pored izvanredne „Barokne biblioteke“, koja sadrži 20.000 knjiga, kompletna ustanova „Klementinum“ poseduje preko 6 miliona naslova, raspoređenih u nekoliko čitaonica.
 
„Javna biblioteka“ u Njujorku, „Zgrada Stivena A. Švarcmana“ u Njujorku
Otvorena 1911. godine

 
Kad neko pomisli na njujoršku „Javnu biblioteku“, najverovatnije ima na umu ovaj određeni ogranak biblioteke. Ovu ogromnu flagship biblioteku u Petoj aveniji prvi su dizajnirali arhitekte Džon Mervin Karer i Tomas Hejstings. Ovaj poznati dvojac nije samo dizajnirao mermernu fasadu, već i stolice, stolove, lustere, čak i kante za smeće, čineći kompletnu biblioteku delom moderne umetnosti. Glavna čitaonica „Rose Reading Room“ može se pohvaliti bogato ukrašenim plafonom sa slikovitim muralima otvorenog neba, koje je postalo živopisnije nakon restauracije koja je završena 2016. godine. Švarcmanova biblioteka takođe je poznata zbog svoja dva mermerna lava, nazvana Strpljenje i Hrabrost, smeštena − otkako je biblioteka otvorila svoja vrata 1911. godine − sa obe strane glavnog ulaza u Petu aveniju, i danas predstavljaju simbol velike gradske biblioteke.
 
„Nova Aleksandrijska biblioteka“, u Aleksandriji u Egiptu
Otvorena 2002. godine.
 

 
Ova jedinstvena biblioteka sagrađena je kao omaž svojoj imenjakinji „Aleksadnrijskoj biblioteci“, koja je spaljivana u više navrata sa više strana između 48. godine p. n. e. i 640. godine. S ciljem da „povrati duh otvorenosti i učenosti“ svoje drevne imenjakinje, jedne od najvećih biblioteka antičkog sveta, koja je posedovala na hiljade dragocenih spisa, „Nova Aleksandrijska biblioteka“ može da primi 8 miliona knjiga i ugosti blizu milion posetilaca godišnje.

Smeštena nekoliko koraka od obale Sredozemnog mora, moderna kružna zgrada postepeno se izdiže iz zemlje pod uglom, kao da iskrsava iz pepela svoje antičke imenjakinje. Budući da spoljašnjosti biblioteke nedostaju tradicionalni prozori, postoji upečatljivi krovni sistem u obliku višeslojnih staklenih ploča. Pored enormnog broja knjiga, nova biblioteka takođe poseduje i nekoliko umetničkih galerija, planetarijum, i muzej egipatske istorije, koji se nalaze u jedanaestospratnoj građevini.
 
„Biblioteka“ i „Dom kulture Venesla“, u Venesli u Norveškoj
Otvoreni 2011. godine

Foto: Anne Kjersti Bentsen

Iako je jedna od nedavno otvorenih biblioteka na ovoj listi, „Biblioteka“ u Venesli u južnoj Norveškoj već je uveliko poštovana i na dobrom glasu zbog upečatljivog savremenog dizajna, osvojivši laskavo priznanje „Byggeskikkpris“ 2012. godine, državnu nagradu za doprinos u  arhitekturi. Dvadeset sedam drvenih rebara deluje kao fizička potpora zgrade, kao unutrašnja struktura samih polica sa knjigama, i većina sedišta u biblioteci obložena je plavim navlakama. Rezultat je prostor koji zamagljuje linije između oblika, funkcije i estetike.

Arhitekte Siv Helen Stangeland i Rajnhard Kropf takođe su ugradili elemente koji čuvaju energiju unutar biblioteke i doma kulture, smatrajući svojim ciljem „da stvore trajnu javnu ustanovu koja će biti u skladu sa prirodnom okolinom i društvom.“
 
„Kanazava Umimirai biblioteka“, u Kanazava Sitiju u Japanu
Otvorena 2011. godine

Ova enormno velika biblioteka u Išikava prefekturi u Japanu poseduje oko 400.000 naslova, koji se nalaze unutar građevine u obliku kutije, sagrađene od betona i obložene staklom. Nastala je iz zamisli Hirošija Horibe i Kazumija Kuda, čiji je zajednički projekat dobio 2013. godine nagradu organizacije „Japanski institut arhitekata“. Njena spoljašnjost ukrašena je sa 6000 staklenih krugova koji se razlikuju po veličini, čineći da oblik zgrade izgleda tečno. Arhitekte su navele Rišeljeov ogranak „Nacionalne biblioteke Francuske“ (takođe na ovoj listi) kao izvor odakle su preuzeli model za svoju jedinstvenu, centralnu čitaonicu, koju su Horiba i Kudo imitirali na čitavom prvom spratu svoje biblioteke (uprkos tome što je pravougana).

Ostatak građevine sastoji se od prostora za sastanke, prostorija za grupne aktivnosti, i desetak  otvorenih skladišta. „Ono što smo želeli bilo je... dizajniranje određene ’atmosfere’ za knjige i čitanje“, rekli su arhitekte po otvaranju biblioteke. Oni se nadaju da su izgradili inovativan prostor koji „ohrabruje čitaoce da ostanu i zadrže se duže vreme“, a ne da se njihovo provedeno vreme svodi na brzo pozajmljivanje knjiga.
 
„Nacionalna biblioteka Francuske“ i zgrada „Rišelje“ u Parizu
Otvoreni 1868. godine
 

Sistem francuske nacionalne javne biblioteke zaista je istorijski, budući da ga je uspostavio kralj Šarl V 1368. godine; igrom slučaja, ova određena lokacija u Rišeljeovoj ulici, u srcu Pariza, biće ustanovljena nekih 500 godina kasnije. Rišeljeovom bibliotekom dominira ogroman centralni prostor za čitanje nazvan „Ovalna soba“, koji je izgrađen između 1875. i 1932. godine od strane akademskog arhitekte Žana Luisa Paskala, nakon smrti prvobitnog dizajnera biblioteke, Anrija Labrusta.

Kako samo ime sugeriše, Paskal je dodao okruglu sobu koja se izdvaja krivinama, zidovima visokim 5 spratova ispunjenim policama i višestrukim okruglim prozorima koji projektuju svetlost. U biblioteci se takođe nalazi impresivna kolekcija istorijskih francuskih likovnih radova, uključujući originalne ilustracije mapa Pariza iz 16. veka slikara Anrija de Tuluza-Lotreka.
 
„Min Buri Old Market Biblioteka“ u Bangkoku na Tajlandu
Otvorena 2009. godine
Foto: Pasi Aalto

Potpuno objašnjenje glasi: ovo nije poput vaše obične javne biblioteke. Ono što je nekada bio napušteni prostor unutar stogodišnje zgrade u jednom od najsiromašnijih okruga u Bangkoku, sada je mesto jedinstvene biblioteke. Ovaj prostor popunjen je odeljkom za učenje, dvorištem i centralnom čitaonicom, koja se sastoji iz šarenih polica u obliku kocke sa knjigama. Dimenzija 305 cm sa 915 cm, izgrađena za manje od 5000 dolara, „Min Buri Old Market Biblioteka“ rezultat je saradnje između „TYIN tegnestue architects“, neprofitne arhitektonske organizacije iz Norveške i „CASE architecture studio“ sa Tajlanda.

Ove dve organizacije u velikoj meri imale su ekološki pristup prilikom dizajniranja male biblioteke, koristeći što je moguće više lokalnih i upotrebljenih materijala (kao što je reciklirano drvo za strukturno oblaganje). Ugradili su svetlarnike i rasporedili posvuda veliki broj biljaka u saksijama.  „Min Buri“ biblioteka nije samo mesto koje je privlačno zbog svog naprednog dizajna koje mami da se sklupčamo sa knjigom i čitamo, već je i od koristi za osiromašeno naselje u kome se nalazi. „Urbana i siromašna područja kakvo je Min Buri, često su izopštena od svake socijalne i humanitarne pomoći i podrške“, napisao je TYIN u saopštenju po otvaranju biblioteke. „[Naš] cilj je da ojačamo strast u naselju koja bi na kraju mogla doprineti pozitivnom razvoju na tom području“
 
Biblioteka „Migel Lerdo de Tehada“ u Meksiko Sitiju u Meksiku
Otvorena 1970. godine
 

 
Iako je otvorena samo kao javna biblioteka pre manje od 50 godina, biblioteka „Migel Lerdo de Tehada“, nazvana po poznatom meksičkom državniku, smeštena je u nekadašnjoj kapeli iz 18. veka u istorijskom okrugu Meksiko Sitija. Njena spoljašnjost, koja podseća na spoljašnjost baroknog zamka, izgrađena je u korintskom stilu, sa pozorišnim figurama i masivnim drvenim vratima kojima se želi dobrodošlica posetiocima. Po ulasku, međutim, od stare fasade u kojoj živi duh prošlih vremena, prelazi se prema glavnoj čitaonici iz koje isijava pozitivna energija potpomognuta savršenim osvetljenjem.

Unutrašnji zidovi pokriveni su mnogobrojniim i živopisnim freskama i muralima, koje je naslikao rusko-meksički slikar Vladimir „Vladi“ Rusakov između 1972. i 1982. godine, koji se prostiru oko celog prostora, kao i niz platna koje je postavio unutar zaobljenih lukova. Nazvane „La Revolucion y los elementos“, unutrašnje slike predstavljaju sudove o Meksičkoj revoluciji koja se dogodila ranije tog veka, iako se smatra da je Rusakov s namerom ostavio jedno nedovršeno platno kao simbol „nedovršene revolucije“. Danas, biblioteka uglavnom služi za ekonomska istraživanja, s obzirom na to da poseduje preko 100.000 naslova u vezi sa ekonomijom.

Autor: Kim Hart
Izvor: artsy.net